Ακολουθεί το κείμενο της ραδιοφωνικής μας συνέντευξης με την Déborah Berman-Santana, επίτιμη καθηγήτρια αποικιακών σπουδών και γεωγραφίας του πανεπιστημίου Mills στο Oakland της Καλιφόρνιας, η οποία μας μίλησε για την οικονομική κρίση που βιώνει το Πουέρτο Ρίκο και την μακρά ιστορία αποκιοκρατίας στην χώρα, αλλά και για τις ομοιότητες που υπάρχουν με την Ελλάδα. Αυτή η συνέντευξη μεταδόθηκε την εβδομάδα της 8-14 Οκτωβρίου 2015. Μπορείτε να βρείτε και να κατεβάσετε το podcast της συνέντευξης εδώ.

ΜΝ: Μαζί μας σήμερα στο Διάλογος Radio για την συνέντευξη της εβδομάδας είναι η Déborah Berman-Santana, επίτιμη καθηγήτρια γεωγραφίας και αποικιακών σποδών στο πανεπιστήμιο Mills στο Oakland της Καλιφόρνια, η οποία θα μας μιλήσει για τις πολιτικές και οικονομικές εξελίξεις στο Πουέρτο Ρίκο και για τις πολλές ομοιότητες που υπάρχουν ανάμεσα στο Πουέρτο Ρίκο και στην Ελλάδα. Déborah, ευχαριστούμε που βρίσκεστε μαζί μας σήμερα.

DBS: Εγώ σας ευχαριστώ, η χαρά είναι δική μου.

MN: Για να ξεκινήσουμε, όταν μιλάμε για το Πουέρτο Ρίκο, δεν μιλάμε για ένα ανεξάρτητο ή κυρίαρχο κράτος αλλά για μία αποικία των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής. Πείτε για εμάς μία σύντομη ιστορία της αποικιοκρατικής εκμετάλλευσης του Πουέρτο Ρίκο από τις Ηνωμένες Πολιτείες και παλαιότερα από τους Ισπανούς.

DBS: Το Πουέρτο Ρίκο, μαζί με την Κούβα, ήταν οι τελευταίες αποικίες της Ισπανίας στο δυτικό ημισφαίριο, και προς το τέλος του 19ου αιώνα, οι δύο χώρες βρισκόντουσαν στο δρόμο της ανεξαρτησίας. Το Πουέρτο Ρίκο ήδη βρισκόταν σε καθεστώς αυτονομίας, ενώ η Κούβα είχε νικήσει τους Ισπανούς στο μεταξύ τους πόλεμο. Τότε αποφάσισαν να επέμβουν οι Ηνωμένες Πολιτείες, ξεκινώντας τον Ισπανο-Αμερικανικό Πόλεμο το 1898. Εν τέλει η Κούβα κέρδισε την ανεξαρτησία της υπό συγκεκριμένους όρους, αλλά το Πουέρτο Ρίκο πολύ απλά δόθηκε στις Ηνωμένες Πολιτείες, σαν ένα είδος πολεμικής αποζημίωσης.

Από τότε, οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν εφαρμόσει διάφορες στρατηγικές εκμετάλλευσης του ανθρώπινου δυναμικού και φυσικού πλούτου του Πουέρτο Ρίκο, αρχικά μέσω της εκμετάλλευσης της παραγωγής ζαχαροκάλαμου, και μετά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο μέσω του προγράμματος “Operation Bootstrap,” που ήταν το πρώτο πρόγραμμα τριτοκοσμικής οικονομική ανάπτυξης μέσω εξαγωγικής παραγωγής παγκοσμίως. Αυτό το πρόγραμμα πέρασε από διάφορες μορφές και φάσεις, αλλά πάντα προσέφερε μεγάλες φοροαπαλλαγές σε ξένες εταιρίες και κυρίως εταιρίες από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Στην δεκαετία του 1990, ξεκίνησε ένα πρόγραμμα κατάργησης κάποιων από αυτών των φοροαπαλλαγών, ένα πρόγραμμα που ολοκληρώθηκε το 2006.

Με την ολοκλήρωση αυτού του προγράμματος και την πλήρη κατάργηση των φοροαπαλλαγών, πολλές εταιρίες εγκατέλειψαν του Πουέρτο Ρίκο, αλλά αυτό που ακολούθησε ήταν η εισβολή μεγάλων αλυσίδων λιανικού εμπορίου στο Πουέρτο Ρίκο, όπως το περίφημο Walmart. Μάλιστα, το Πουέρτο Ρίκο σήμερα έχει περισσότερα Walmart ανά τετραγωνικό από οποιοδήποτε άλλο μέρος στο πλανήτη, ενώ παλαιότερα το Πουέρτο Ρίκο ήταν η παγκόσμια πρωτεύουσα των φαρμακευτικών εταιρειών.

Κάπως έτσι ξεκίνησε η οικονομική κρίση που βιώνει σήμερα το Πουέρτο Ρίκο, και πλέον έχουμε περάσει σε μία νέα φάση εκμετάλλευσης, μέσω του χρέους και των απαιτήσεων των δανειστών, που στην μεγάλη τους πλειοψηφία είναι αρπακτικά funds, ενώ πλέον εφαρμόζεται πρόγραμμα ιδιωτικοποιήσεων στο Πουέρτο Ρίκο, στύβοντας ακόμα περισσότερο τους οικονομικούς μας πόρους.

ΜΝ: Και έτσι φτάνουμε στο σήμερα, όπου πλέον το Πουέρτο Ρίκο αναφέρεται στον διεθνή τύπο ως “η Ελλάδα της Καραϊβικής”, ενώ αρκετά συχνά η Ελλάδα αναφέρεται ως “το Πουέρτο Ρίκο της Μεσογείου”. Αυτό φυσικά προέρχεται από την οικονομική κρίση που βιώνουν ταυτοχρόνως οι δύο χώρες. Περιγράψτε για εμάς την οικονομική κατάσταση στο Πουέρτο Ρίκο όπως διαμορφώνεται σήμερα, ποιος πραγματικά ευθύνεται για την κρίση, και τι λέγεται στον λαό του Πουέρτο Ρίκο για τις αιτίες της κρίσης.

DBS: Αν παρακολουθήσετε αυτά που λέγονται από τα μέσα ενημέρωσης, θα έχετε την εντύπωση πως η κυβέρνηση του Πουέρτο Ρίκο ήταν πολυδάπανη και λειτουργούσε πέραν από τις οικονομικές δυνατότητες της, ότι έχει συσσωρεύσει περισσότερο χρέος από ότι θα μπορούσε ποτέ να αποπληρώσει, και ότι ο λαός του Πουέρτο Ρίκο δεν εργάζεται αρκετά σκληρά και δεν είναι αρκετά ανταγωνιστικός για να μπορέσει να ορθοποδήσει η οικονομία του Πουέρτο Ρίκο, χειροτερεύοντας έτσι την οικονομική μας κρίση. Λένε τα ΜΜΕ ότι θέλουμε να ζούμε σαν πολίτες του πρώτου κόσμου, με τσέπες τρίτου κόσμου, και ότι τώρα πρέπει να δεχτούμε το “πικρό χάπι” της λιτότητας για να επιδιορθωθεί η κατάσταση.

Στην πραγματικότητα όμως, αν μελετήσει κάποιος τις πραγματικές αιτίες της κρίσης στο Πουέρτο Ρίκο, θα διαπιστώσει ότι υπάρχει μία μικρή μερίδα του πληθυσμού που έχει επωφεληθεί από αυτή τη κατάσταση, οι δική μας ολιγάρχες δηλαδή και οι μεγάλες εταιρίες, κυρίως από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Είναι πολύ σημαντικό να μην ξεχάσουμε σε αυτό το σημείο ότι το Πουέρτο Ρίκο δεν είναι ένα ανεξάρτητο, κυρίαρχο κράτος. Αν γινόταν λογιστικός έλεγχος, θα ήταν ξεκάθαρο ότι ένα μεγάλο μέρος του εξωτερικού χρέους του Πουέρτο Ρίκο είναι επαχθές ή παράνομο, αλλά εγώ θα έλεγα επίσης ότι ακριβώς επειδή είμαστε αποικία, πιστεύω ότι οι αποικιακές δυνάμεις, δηλαδή οι Ηνωμένες Πολιτείες, είναι αυτές που ευθύνονται για αυτό το χρέος.

ΜΝ: Η μεγάλη ειρωνεία της υπόθεσης, από ότι καταλαβαίνω, είναι ότι όταν οι Ηνωμένες Πολιτείες ανέλαβαν την κυριαρχία του Πουέρτο Ρίκο μετά τον Ισπανο-Αμερικανικό Πόλεμο, αρνήθηκαν να αναλάβουν το χρέος που είχε συσσωρευθεί από τις Ισπανικές αποικιοκρατικές αρχές. Τώρα όμως, οι ίδιες οι Ηνωμένες Πολιτείες επιμένουν ότι το τωρινό χρέος πρέπει να αποπληρωθεί από το ίδιο το λαό του Πουέρτο Ρίκο. Όντως αληθεύει αυτό;

DBS: Ναι, είναι ακριβώς όπως το περιγράψατε. Μετά το τέλος του Ισπανο-Αμερικανικού Πολέμου ακολούθησε η Συνθήκη του Παρισιού, όπου κέρδισε επισήμως την ανεξαρτησία της η Κούβα. Οι Ισπανοί τότε επέμεναν ότι η Κούβα είχε συσσωρεύσει ένα υπέρογκο εξωτερικό χρέος, και η απάντηση των Ηνωμένων Πολιτειών ήταν ότι επειδή αυτό το χρέος δημιουργήθηκε από ένα αποικιακό καθεστώς ήταν επαχθές και δεν θα έπρεπε να αποπληρωθεί από την Κούβα. Αυτό έγινε και με την περίπτωση του Πουέρτο Ρίκο, και αυτή η Συνθήκη αποτελεί σήμερα μία από τις νομικές βάσεις για την ιδέα του επαχθές ή μη βιώσιμου χρέους. Είναι όντως μεγάλη ειρωνεία ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες ισχυρίστηκαν τότε ότι δεν έπρεπε να αποπληρωθεί το αποικιακό χρέος, αλλά σήμερα δεν θέλουν να ακούσουν τίποτα όσον αφορά το χρέος της δικής τους αποικίας, του Πουέρτο Ρίκο δηλαδή.

MN: Είμαστε στον αέρα με την Déborah Berman-Santana, επίτιμη καθηγήτρια ανθρωπιστικών επιστημών στο πανεπιστήμιο Mills στην Καλιφόρνια. Déborah, πείτε μας για την αντίδραση των κυβερνητικών αρχών του Πουέρτο Ρίκο αλλά και της Ουάσινγκτον για αυτή την λεγόμενη κρίση χρέους. Μου φαίνεται πως οι αντιδράσεις περιέχουν αρκετές ομοιότητες με αυτές που έχουμε δει στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια…

DBS: Ναι. Θα σας πω καταρχήν ότι στο Πουέρτο Ρίκο έχουμε δύο κυρίαρχα πολιτικά κόμματα που βρίσκονται εναλλάξ στην εξουσία. Το ένα κόμμα λέει ότι μπορούμε να βελτιώσουμε την τωρινή αποικιακή κατάσταση, αποσπώντας περισσότερα δικαιώματα από τις αρχές των Ηνωμένων Πολιτειών, ενώ το άλλο κόμμα επιμένει ότι το Πουέρτο Ρίκο πρέπει να γίνει επισήμως πολιτεία των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής. Αυτά είναι τα δύο μεγάλα κόμματα, και η τωρινή κατάσταση έχει δηλώσει ότι το χρέος δεν είναι πια βιώσιμο και ότι πρέπει να βρεθεί λύση. Η λύση λοιπόν που έχει βρεθεί είναι να στείλει η Ουάσινγκτον τεχνοκράτες στο Πουέρτο Ρίκο, προσφέροντας λεγόμενη τεχνική υποστήριξη χωρίς, ωστόσο, να αναλαμβάνει οποιαδήποτε ευθύνη η Ουάσινγκτον για την αποπληρωμή του χρέους. Η λεγόμενη τεχνική υποστήριξη που προσφέρεται στο Πουέρτο Ρίκο είναι μέσω κάποιων “ειδικών” και τεχνοκρατών που στέλνονται στου Πουέρτο Ρίκο, και οι οποίοι πληρώνονται απευθείας από τους φορολογούμενους του Πουέρτο Ρίκο.

Ποιοι είναι αυτοί οι υποτιθέμενοι ειδικοί; Για να σας δώσω ένα παράδειγμα, το Πουέρτο Ρίκο, καθώς δεν είναι ανεξάρτητο και κυρίαρχο κράτος, δεν μπορεί να απευθυνθεί απευθείας στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Όμως, μία πρόσφατη έκθεση που ετοιμάστηκε, η λεγόμενη “Έκθεση Κρούγκερ”, ετοιμάστηκε από μία ομάδα τεχνοκρατών όπου επικεφαλής ήταν η Ανν Κρούγκερ, πρώην υψηλόβαθμο στέλεχος του ΔΝΤ που πλέον έχει ανοίξει δική της οικονομική φίρμα, ενώ τα υπόλοιπα μέλη της ομάδας της είναι επίσης πρώην στελέχη του ΔΝΤ. Η κυβέρνηση του Πουέρτο Ρίκο υπέγραψε συμβόλαιο ύψους μισού εκατομμυρίου δολαρίων για να ετοιμάσει η ομάδα Κρούγκερ μία οικονομική έκθεση για το Πουέρτο Ρίκο. Η συγκεκριμένη ομάδα έμεινε για τρεις ή τέσσερις μήνες στο ηλιόλουστο Πουέρτο Ρίκο, πήραν συνεντεύξεις από ντόπιους οικονομολόγους, συμπεριέλαβαν στοιχεία από μία έκθεση του Federal Reserve της Νέας Υόρκης, και εν τέλει, παρουσίασαν μια 26σέλιδη έκθεση όπου χρησιμοποιήθηκαν επιλεκτικά τα στοιχεία που είχε μαζέψει η ομάδα, μελετώντας την οικονομική κατάσταση στο Πουέρτο Ρίκο μόνο από το 2000 και έπειτα, ενώ οι λύσεις που προτείνει αυτή η έκθεση προέρχονται από το…οπλοστάσιο του ΔΝΤ. Οπότε ναι, υπάρχουν πολλές και σημαντικές ομοιότητες με την Ελλάδα. Κάθε φορά που πρέπει το Πουέρτο Ρίκο να ετοιμάσει μία έκθεση για την οικονομία της ή να ετοιμαστεί για διαπραγματεύσεις με τους δανειστές της, υπογράφονται συμβόλαια με Βορειοαμερικανούς, παρά το γεγονός ότι το Πουέρτο Ρίκο διαθέτει δικούς του οικονομολόγος που θα μπορούσαν να κάνουν άνετα αυτή τη δουλειά. Αυτά τα συμβόλαια, όπως καταλαβαίνετε, είναι πολύ κερδοφόρα για συγκεκριμένες οικονομικές φίρμες της Νέας Υόρκης. Για να σας δώσω ένα τελευταίο παράδειγμα, ο δικαστής που εκδίκασε την χρεοκοπία της πόλης του Ντιτρόιτ έχει υπογράψει συμβόλαιο με τις αρχές του Πουέρτο Ρίκο.

MN: Εκτός από αυτή την έκθεση της ομάδας Κρούγκερ που μόλις αναφέρατε, οι κυβερνητικές αρχές του Πουέρτο Ρίκο πρόσφατα εξέδωσαν το δικό τους σχέδιο “δημοσιονομικής προσαρμογής.” Αυτή η φράση φυσικά θα είναι γνώριμη για όλους όσους παρακολουθούν τα τελευταία χρόνια την εξέλιξη της οικονομικής κρίσης στην Ελλάδα. Θα λέγατε ότι αυτά τα πορίσματα, αυτά τα σχέδια που προτείνονται για το Πουέρτο Ρίκο, έχουν ομοιότητες με τις μνημονιακές συμβάσεις που έχουν υπογραφεί από τις εκάστοτε Ελληνικές κυβερνήσεις;

DBS: Έχω διαβάσει τις μνημονιακές συμβάσεις που έχουν υπογράψει οι Ελληνικές κυβερνήσεις, και παρόλο που υπάρχουν κάποιες διαφορές, υπάρχουν επίσης πάρα πολλές ομοιότητες, ιδίως όσον αφορά τις αναφορές τους για την λεγόμενη “βιωσιμότητα” του χρέους και για την ανάγκη να γίνει το Πουέρτο Ρίκο πιο “ανταγωνιστικό” μέσω της μείωσης ή της κατάργησης του κατώτατου μισθού για τις νεαρές ηλικίες, μέσω της μετατροπής του Πουέρτο Ρίκο σε προορισμό που προσελκύει τις ξένες επενδύσεις, και μέσω της κατάργησης του Χριστουγεννιάτικου μισθού που έπαιρναν οι δημόσιοι υπάλληλοι του Πουέρτο Ρίκο, κάτι που μας λένε ότι είναι μία εξαιρετικά σπάταλη δαπάνη εκ μέρος του δημοσίου, μη υπολογίζοντας ότι οι μισθοί στο δημόσιο είναι πενιχροί και ότι αυτά τα λεφτά θα χρησιμοποιηθούν για Χριστουγεννιάτικες αγορές, τονώνοντας έτσι την οικονομία.

Επίσης, μιλάνε για την ανάγκη εφαρμογής διάφορων “μεταρρυθμίσεων”, όπως την ιδιωτικοποίηση της δημόσιας εταιρείας παραγωγής ηλεκτρισμού, των δικτύων ύδρευσης και αποχέτευσης, και των μεγάλων αυτοκινητόδρομων μας. Μάλιστα, ένας μεγάλος αυτοκινητόδρομος στο Πουέρτο Ρίκο ήδη έχει ιδιωτικοποιηθεί, και οι νέοι ιδιοκτήτες του είναι η Goldman Sachs.

Αυτές οι εκθέσεις και αυτά τα σχέδια επίσης μιλάνε για την ανάγκη δημιουργίας κοινοπραξιών ανάμεσα στο δημόσιο και ιδιώτες, κάτι που συνήθως οδηγεί σε δαπανηρά συμβόλαια όπου τα λεφτά θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν σαν επένδυση στο δημόσιο τομέα μας και στο εργατικό δυναμικό που πραγματικά έχει τις γνώσεις και τις ικανότητες να λύσει τα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε.

MN: Είμαστε στον αέρα με την Déborah Berman-Santana, επίτιμη καθηγήτρια ανθρωπιστικών επιστημών στο πανεπιστήμιο Mills στην Καλιφόρνια. Déborah, ας μιλήσουμε τώρα για τις επιπτώσεις αυτών των λεγόμενων “ξένων επενδύσεων” στο Πουέρτο Ρίκο. Το Πουέρτο Ρίκο, από ότι καταλαβαίνω, έχει δεχθεί μεγάλα ποσά ξένων επενδύσεων από τις Ηνωμένες Πολιτείες και αλλού, από εταιρίες όπως την Walmart, που αναφέρατε νωρίτερα, ενώ ο υποψήφιος πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών και δισεκατομμυριούχος Donald Trump, μαζί με διάφορα αρπακτικά fund, επίσης έχουν περάσει από το Πουέρτο Ρίκο. Πείτε μας για αυτές τις επενδύσεις και τις επιπτώσεις τους.

DBS: Φυσικά. Ας ξεκινήσω με την περίπτωση του Walmart. Η Walmart είναι η μεγαλύτερη εταιρεία στον κόσμο, και της έχουν δοθεί από τις κυβερνητικές αρχές του Πουέρτο Ρίκο περισσότερες φοροαπαλλαγές από οποιαδήποτε άλλη εταιρεία ή οποιαδήποτε τοπική επιχείρηση. Αυτό που συμβαίνει όταν έρχεται η Walmart σε μία περιοχή και ανοίγει κάποιο κατάστημα της είναι ο ξαφνικός θάνατος των μικρομεσαίων επιχειρήσεων της γύρω περιοχής. Και αντί να προσφέρει η Walmart καλές θέσεις εργασίας πλήρης απασχόλησης και με ασφάλιση για τους εργαζόμενους, προσλαμβάνει προσωπικό υπό καθεστώς μερικής απασχόλησης, χωρίς ασφάλιση, ενώ τα κέρδη που αποσπά η Walmart από τις επιχειρηματικές δραστηριότητες της στο Πουέρτο Ρίκο φεύγουν στο εξωτερικό αντί να κυκλοφορούν στην τοπική οικονομία. Έτσι, η Walmart προσφέρει ελάχιστα έως μηδενικά φορολογικά έσοδα στο κράτος του Πουέρτο Ρίκο. Αντιθέτως, αυτό που κάνουν για να κερδίσουν την υποστήριξη της τοπικής κοινής γνώμης είναι να διοργανώνουν, στις γιορτές, μουσικές και χορευτικές παραστάσεις με τοπικά συγκροτήματα, διασκεδάζοντας το κόσμο χωρίς να προσφέρουν ουσιαστικά στην τοπική οικονομία.

Όσον αφορά τον Donald Trump, θα σας πω ότι έχει την φήμη ότι είναι ένας δισεκατομμυριούχος που, εφόσον υπάρχει ενδιαφέρον, μπορεί να φέρει σε μία κοινωνία μεγάλες επενδύσεις. Γι’ αυτό το λόγο συχνά προσπαθούν να προσελκύσουν τον Trump οι αρχές του Πουέρτο Ρίκο. Πριν μερικά χρόνια είχε προτείνει την κατασκευή ενός νέου τουριστικού θέρετρου, τα λεγόμενα Trump Estates. Κατατέθηκε η πρόταση αυτή μέσω μίας θυγατρικής εταιρείας του Trump, η οποία στη συνέχεια έλαβε ένα τεράστιο δάνειο από την Αναπτυξιακή Τράπεζα του Πουέρτο Ρίκο. Ο Trump όχι μόνο δεν επένδυσε δικά του λεφτά στο Πουέρτο Ρίκο, δεν κατασκεύασε ποτέ τα Trump Estates. Αντιθέτως, η θυγατρική εταιρεία που έλαβε το μεγάλο δάνειο από την Αναπτυξιακή Τράπεζα του Πουέρτο Ρίκο χρεοκόπησε, και αυτά τα χρήματα δεν αποπληρώθηκαν ποτέ.

Μιλάμε λοιπόν για μία κατάσταση όπου επιτρέπεται να χρεοκοπήσει ο Donald Trump, να χρωστάει στο κράτος του Πουέρτο Ρίκο πολλά λεφτά, αλλά να μην επιτρέπεται στο ίδιο το Πουέρτο Ρίκο να χρεοκοπήσει.

MN: Άλλο ένα πρόβλημα που αντιμετωπίζει η οικονομία του Πουέρτο Ρίκο είναι το καμποτάζ που ισχύει, που επιτρέπει τις εισαγωγές και τις εξαγωγές από και προς το Πουέρτο Ρίκο όσον αφορά τη ναυτιλία να γίνονται μόνο από τα πλοία εμπορικής ναυτιλίας των Ηνωμένων Πολιτειών. Πείτε μας για τις επιπτώσεις αυτού του κανονισμού για την τοπική οικονομία και την επιχειρηματικότητα στο Πουέρτο Ρίκο.

DBS: Βεβαίως. Αυτός είναι ένας εξαιρετικά σημαντικός παράγοντας. Από τις αρχές του 20ου αιώνα, επιτρέπεται στο Πουέρτο Ρίκο να εισάγει ή να εξάγει προϊόντα μόνο με πλοία του εμπορικού ναυτικού των Ηνωμένων Πολιτειών, δηλαδή σε πλοία που έχουν την σημαία των Ηνωμένων Πολιτειών και που διαθέτουν Αμερικανικό πλήρωμα.

Τώρα, όποιος γνωρίζει για το εμπορικό ναυτικό των Ηνωμένων Πολιτειών ξέρει ότι είναι το ακριβότερο, λιγότερο ανταγωνιστικό, πιο απαρχαιωμένο και λιγότερο αποδοτικό εμπορικό ναυτικό παγκοσμίως. Αν μας δινόταν η δυνατότητα να προχωρήσουμε σε συμφωνίες με οποιονδήποτε άλλον, με την Ελλάδα, με τη Λιβερία, με οποιονδήποτε, αυτό θα οδηγούσε αμέσως σε μείωση του κόστους μας. Για πολλά χρόνια τώρα προσπαθούμε να αλλάξουν αυτό το κανονισμό, και αυτό είναι μάλιστα ένα από τα λίγα σημεία όπου συμφωνούν όλες οι πολιτικές δυνάμεις του Πουέρτο Ρίκο. Πρέπει να αναφερθεί ότι οι Παρθένοι Νήσοι των Ηνωμένων Πολιτειών δεν έχουν παρόμοιο κανονισμό να τους περιορίζει, και ο λόγος που διατηρείται αυτό το καμποτάζ στην περίπτωση του Πουέρτο Ρίκο είναι επειδή χωρίς εμάς ουσιαστικά θα εξαφανιζόταν το εμπορικό ναυτικό των Ηνωμένων Πολιτειών. Επίσης, το Ναυτικό των Ηνωμένων Πολιτειών έχει χαρακτηρίσει αυτά τα σάπια πλοία ως βοηθητικά πλοία σε περίπτωση κάποιας επείγουσας ανάγκης, και συνεπώς δεν είναι υποχρεωμένοι οι ίδιοι να διατηρούν αυτά τα πλοία, η ευθύνη είναι του Πουέρτο Ρίκο. Αυτός είναι ο λόγος που εξακολουθεί να εφαρμόζεται αυτό το καμποτάζ.

MN: Προκαλεί ενδιαφέρον το γεγονός, που ίσως να μην είναι τυχαίο, ότι πρόσφατα ανακοινώθηκε ότι υπάρχουν μεγάλα αποθέματα πετρελαίου και φυσικού αερίου στην υφαλοκρηπίδα του Πουέρτο Ρίκο. Έχουμε ακούσει παρόμοιες εκτιμήσεις για την Ελλάδα εν μέσω κρίσης. Όντως ισχύει αυτό;

DBS: Θα σας πω καταρχήν ότι για πάρα πολλά χρόνια, αυτό που μας έλεγαν συνέχεια στο Πουέρτο Ρίκο είναι ότι δεν διαθέτουμε φυσικούς πόρους, και επειδή δεν είχαμε φυσικούς πόρους, όπως μας έλεγα, δεν είχαμε την δυνατότητα να επιβιώσουμε ως ανεξάρτητο κράτος και ήμασταν πολύ τυχεροί που είχαμε τον Θείο Σαμ να μας προστατεύει. Αυτός ο ισχυρισμός φυσικά δεν ισχύει στην πραγματικότητα, καθώς το Πουέρτο Ρίκο πάντα είχε τους πόρους να διατηρήσει τον πληθυσμό της.

Τώρα έχει αλλάξει λιγάκι η ρητορική που ακούγεται, και αντί να μας λένε ότι δεν διαθέτουμε καθόλου φυσικούς πόρους, τώρα μας λένε ότι ίσως έχουμε λίγο πετρέλαιο και λίγο φυσικό αέριο, αλλά θα είναι πολύ ακριβή η διαδικασία εκμετάλλευσης αυτών των πόρων. Ωστόσο, καθώς το κόστος εκμετάλλευσης νέων πόρων φυσικού αερίου και πετρελαίου έχει αυξηθεί τα τελευταία χρόνια, αυτά τα υποτιθέμενα αποθέματα γίνονται όλο και πιο ελκυστικά. Οπότε υπάρχει πλέον ξένο ενδιαφέρον για εκμετάλλευση, και φυσικά οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι αυτές που τα ελέγχουν αυτά αντί για τις τοπικές αρχές του Πουέρτο Ρίκο.

Πρέπει να σας πω ότι αυτό το θέμα δεν έχει ακουστεί πολύ δημοσίως, τα μέσα ενημέρωσης δεν έχουν πει τίποτα, αλλά εγώ έχω παρακολουθήσει το θέμα για πολλά χρόνια και γνωρίζω ότι αυτή είναι η κατάσταση σήμερα. Θα σας πω επίσης ότι υπάρχει ενδιαφέρον να κατασκευαστούν αγωγοί που θα ενώσουν όλα τα νησιά της Καραϊβικής για την παραγωγή ενέργειας, και επίσης υπάρχει σχέδιο για την κατασκευή ενός μεγάλου αποτεφρωτήρα στο Πουέρτο Ρίκο, που υποτίθεται ότι θα μετατρέπει τα απόβλητα με ενέργεια, αλλά που στην πραγματικότητα θα γεμίσει το Πουέρτο Ρίκο με τοξικά απόβλητα, ενώ επίσης θα εισάγουμε και τα απόβλητα άλλων χωρών της Καραϊβικής. Ο επενδυτής που βρίσκεται πίσω από αυτό το σχέδιο προέρχεται αρχικά από το Albany, την πρωτεύουσα της Νέας Υόρκης, ενώ σήμερα ζει μέσα στην χλιδή στις Παρθένες Νήσους.

MN: Κάτι που ακούγεται συχνά στην Ελλάδα είναι ότι η χώρα δεν έχει αρκετά μεγάλη παραγωγή για να καλύψει τις ανάγκες του πληθυσμού της και ότι ενδεχομένως δεν μπορεί να επιβιώσει χωρίς την Ευρωπαϊκή Ένωση και το ευρώ. Αυτά που μόλις περιγράψατε για το Πουέρτο Ρίκο έχουν πολλές ομοιότητες με αυτούς τους ισχυρισμούς για την Ελλάδα. Υπάρχουν παρόμοιοι ισχυρισμοί στο Πουέρτο Ρίκο, ότι δηλαδή δεν παράγετε αρκετά τρόφιμα και αρκετά προϊόντα για να έχετε αυτάρκεια σαν κράτος;

DBS: Βεβαίως. Όταν οι Ηνωμένες Πολιτείες εισέβαλαν στο Πουέρτο Ρίκο στις αρχές του 20ου αιώνα, το Πουέρτο Ρίκο όχι μόνο είχε αυτάρκεια στην παραγωγή του, αλλά είχε πολλές εξαγωγές σε άλλα νησιά της Καραϊβικής. Μετά την εισβολή, όλη σχεδόν η παραγωγική γη μας χρησιμοποιήθηκε για την παραγωγή ζάχαρης, και έτσι η τοπική παραγωγή τροφίμων μειώθηκε κατακόρυφα. Στη συνέχεια, μεγάλες εταιρίες των Ηνωμένων Πολιτειών, όπως η California Rice, άρχισαν να εισάγουν τα δικά τους τρόφιμα στο Πουέρτο Ρίκο και άρχισε αμέσως να ακούγεται ότι πρέπει να εκβιομηχανιστεί η οικονομία μας, ότι το νερό μας και η γη μας δεν είχαν σημασία, ότι έπρεπε να τα σκεπάσουμε όλα με τσιμέντο, και να εκβιομηχανιστούμε, να μετακομίσουμε όλοι στις μεγάλες πόλεις, και ότι μπορούμε πλέον να εισάγουμε τα τρόφιμα που χρειαζόμαστε.

Το αποτέλεσμα αυτής της κατάστασης είναι ότι δημιουργήθηκε στο Πουέρτο Ρίκο μία μεγάλη προτίμηση για εισαγόμενα προϊόντα. Σήμερα μάλιστα, το 70-80% των τροφίμων που καταναλώνονται στο Πουέρτο Ρίκο εισάγονται, και δεν μιλάμε για τρόφιμα που είναι καλής ποιότητας, αλλά για αυγά και κοτόπουλο που είναι ακατάλληλο για πώληση στις Ηνωμένες Πολιτείες και που μας το φέρνουν στη συνέχεια στο Πουέρτο Ρίκο. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι τα κρούσματα ζάχαρου, καρκίνου, υπερέντασης και γαστρεντερικών παθήσεων έχουν αυξηθεί κατακόρυφα στο Πουέρτο Ρίκο. Παρόλα αυτά, το Πουέρτο Ρίκο εξακολουθεί να έχει εξαιρετικά εύφορη γη, ένα εξαιρετικό κλίμα, και πολύ νερό, με περισσότερο από 200 ποταμούς, χιλιάδες ρυάκια, και αρκετή παραγωγική γη που θα μπορούσε να μας διατηρήσει εφόσον αποφάσιζε να επιστρέψει ο λαός μας στην γη.

Πρέπει να σας πω ότι ο λαός του Πουέρτο Ρίκο αγαπάει τα ντόπια φαγητά του, τον πολιτισμό του, την μουσική του, αλλά το θέμα είναι να αυξηθεί η εγχώρια παραγωγή μας και να αλλάξουν τόσο οι καταναλωτικές προτιμήσεις, όσο και η διανομή των προϊόντων μας για να βρίσκονται στην αγορά, με αποτέλεσμα να αυξηθεί τόσο η παραγωγή, όσο και τα έσοδα των παραγωγών μας.

MN: Μιλάμε με την Déborah Berman-Santana, επίτιμη καθηγήτρια ανθρωπιστικών επιστημών στο πανεπιστήμιο Mills στην Καλιφόρνια. Déborah, ας μιλήσουμε τώρα για το σύστημα διακυβέρνησης σε μία αποικία όπως το Πουέρτο Ρίκο. Περιγράψτε για εμάς το πολιτικό σύστημα του Πουέρτο Ρίκο, για την αντιπροσώπηση που έχετε ή που ενδεχομένως δεν έχετε στην Ουάσινγκτον, και για τις νοοτροπίες των ψηφοφόρων του Πουέρτο Ρίκο.

DBS: Θα σας πω καταρχήν ότι το Πουέρτο Ρίκο έχει χαρακτηριστεί από το Ανώτατο Δικαστήριο των Ηνωμένων Πολιτειών ως “μία επικράτεια χωρίς νομική προσωπικότητα, που ανήκει στις Ηνωμένες Πολιτείες αλλά δεν αποτελεί μέρος των Ηνωμένων Πολιτειών”. Στις αρχές της δεκαετίας του ’50, οι Ηνωμένες Πολιτείες προχώρησαν σε μία επιφανειακή αλλαγή, ορίζοντας το Πουέρτο Ρίκο ως μία “κοινοπολιτεία”. Αυτή η αλλαγή έγινε για να αφαιρεθεί το Πουέρτο Ρίκο από την λίστα μη αυτοδιοικούμενων εδαφών του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών, γιατί αν βρίσκεται μία επικράτεια σε αυτή τη λίστα, οι αποικιακές αρχές είναι υποχρεωμένες να παρουσιάζουν ετήσια έκθεση στον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών.

Για τα τελευταία 33 χρόνια λοιπόν, η υπόθεση του Πουέρτο Ρίκο έχει βρεθεί ενώπιον της επιτροπής αποαποικιοποίησης των Ηνωμένων Εθνών. Κάθε χρόνο αυτή η επιτροπή ψηφίζει υπέρ της προώθησης της υπόθεσης του Πουέρτο Ρίκο στην ολομέλεια των Ηνωμένων Εθνών, και κάθε χρόνο οι Ηνωμένες Πολιτείες ασκούν βέτο.

Όσον αφορά της κυβερνητικές αρχές του Πουέρτο Ρίκο, έχουμε δύο κοινοβουλευτικά σώματα, κυβερνήτη, και ψηφίζουμε για αυτούς κάθε τέσσερα χρόνια. Επίσης, έχουμε έναν επίτροπο που έχει το δικαίωμα να συμμετέχει σε επιτροπές της Βουλής των Αντιπροσώπων των Ηνωμένων Πολιτειών, αλλά παρόλο που έχει δικαίωμα ψήφου και ομιλίας στις επιτροπές, δεν έχει το δικαίωμα να ψηφίσει στην ολομέλεια της Βουλής. Αυτή είναι η τωρινή πολιτική εκπροσώπηση που διαθέτουμε, που είναι λιγότερη από αυτή που είχαμε όταν ήμασταν αποικία της Ισπανίας. Επίσης, δεν έχουμε το δικαίωμα να προχωρήσουμε σε δικές μας διακρατικές οικονομικές συμφωνίες, καθώς οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν το δικαίωμα να ασκήσουν βέτο σε κάθε συμφωνία που υπογράφουμε με άλλη χώρα.

Στην πρωτεύουσα του Πουέρτο Ρίκο υπάρχει ένα τερατώδης κτίριο όπου στεγάζονται οι ομοσπονδιακές αρχές και που μοιάζει πάρα πολύ με την Πρεσβεία των Ηνωμένων Πολιτειών στην Αθήνα, μόνο που είναι ακόμα μεγαλύτερο σε έκταση. Το ανώτατο δικαστήριο μας είναι το Ομοσπονδιακό Δικαστήριο των Ηνωμένων Πολιτειών, που λειτουργεί μόνο στα Αγγλικά, παρά το γεγονός ότι όλοι οι δικαστές είναι ντόπιοι! Υποχρεωτικά όλες οι διαδικασίες γίνονται στην Αγγλική γλώσσα, και αυτό δημιουργεί μία κατάσταση που μοιάζει με τσίρκο. Οι περισσότεροι κάτοικοι του Πουέρτο Ρίκο δεν μιλούν Αγγλικά και δεν επιθυμούν να τα μιλήσουν, και έτσι αναγκαστικά πολλοί άνθρωποι με υποθέσεις ενώπιον του δικαστηρίου προσλαμβάνουν μεταφραστή, παρόλο που πολλές φορές οι εν λόγω μεταφραστές μιλούν χειρότερα Αγγλικά από πολλά άτομα που βρίσκονται στο ακροατήριο του δικαστηρίου! Μιλάμε για ένα πραγματικό καρναβάλι. Ταυτοχρόνως, υπάρχουν τα τοπικά δικαστήρια του Πουέρτο Ρίκο που λειτουργούν με βάση το ρωμαϊκό δίκαιο, όπως όλες οι χώρες της Λατινικής Αμερικής και της Μεσογείου. Αυτό ισχύει παρά το γεγονός ότι το ομοσπονδιακό δικαστήριο λειτουργεί με βάση την Αγγλοσαξονική νομοθεσία, και όπως καταλαβαίνετε αυτή η κατάσταση δημιουργεί μεγάλο μπέρδεμα σε πολλές περιπτώσεις.

Για να σας δώσω μία γεύση για το πως λειτουργούν τα πράγματα στο Πουέρτο Ρίκο, δεν έχουμε το δικαίωμα να κηρύξουμε πτώχευση, που είναι ένα δικαίωμα που έχουν οι πολιτείες των Ηνωμένων Πολιτειών. Πρόσφατα λοιπόν οι κυβερνητικές αρχές του Πουέρτο Ρίκο επιχείρησαν να επιτρέψουν δια νόμου το δικαίωμα πτώχευσης του Πουέρτο Ρίκο. Στη συνέχεια όμως οι δανειστές μας άσκησαν αγωγή στο ομοσπονδιακό δικαστήριο και κέρδισαν, οπότε ούτε αυτή η προσπάθεια πέτυχε. Θα σας πω ότι ασκώ πολύ έντονη κριτική εναντίων των κυβερνητικών αρχών του Πουέρτο Ρίκο, είναι εξαιρετικά διεφθαρμένοι και παρόλο που το Πουέρτο Ρίκο δεν είναι ανεξάρτητο και κυρίαρχο κράτος, ένα δικαίωμα που όντως διαθέτουν αυτές οι κυβερνητικές αρχές είναι το δικαίωμα να δίνουν προσοδοφόρα συμβόλαια στους φίλους και κολλητούς τους, στους ολιγάρχες δηλαδή, κάτι που φαντάζομαι ότι θα το γνωρίζετε καλά και στην Ελλάδα. Παρόλα αυτά όμως έκαναν μία προσπάθεια να αντιμετωπίσουν το θέμα του δικαιώματος κήρυξης χρεοκοπίας, αλλά εξαιτίας του αποικιακού καθεστώτος μας, δεν τα κατάφεραν.

MN: Ένα θέμα που φαίνεται πως αποτελεί “καυτή πατάτα” πολιτικά στο Πουέρτο Ρίκο είναι το ζήτημα της ανεξαρτησίας σας. Αυτό το θέμα έχει κάποιες ομοιότητες με το θέμα του grexit στην Ελλάδα, που επίσης αποτελεί “καυτή πατάτα” πολιτικά. Πως βλέπει ο λαός του Πουέρτο Ρίκο το θέμα της ανεξαρτησίας;

DBS: Το θέμα της ανεξαρτητοποίησης έχει ποινικοποιηθεί στο Πουέρτο Ρίκο. Υπάρχει μεγάλη κατάπνιξη αυτού του θέματος. Είχαμε πολλούς πολιτικούς κρατούμενους στην ιστορία μας, και σήμερα έχουμε τον πολιτικό κρατούμενο Oscar Lopez Rivera, ο οποίος ήδη έχει εκτελέσει 34 χρόνια από ποινή 75 χρόνων, με την κατηγορία ανατρεπτικής συνωμοσίας εναντίων των κυβερνητικών αρχών των Ηνωμένων Πολιτειών στο Πουέρτο Ρίκο. Ο Rivera δεν έχει κατηγορηθεί και δεν έχει δικαστεί για κανένα βίαιο έγκλημα, και βρίσκεται σε εξέλιξη σήμερα μία διεθνή καμπάνια που πιέζει τον Πρόεδρο Ομπάμα για την απελευθέρωση και αποφυλάκιση του. Στο παρελθόν είχαμε πολλούς άλλους πολιτικούς κρατούμενους, πολλά άτομα έχουν δολοφονηθεί με βίαιο τρόπο, άλλα άτομα έχουν καταδικαστεί σε αναγκαστική εξορία, ενώ όλα αυτά τα χρόνια οι απλοί πολίτες του Πουέρτο Ρίκο έχουν αντιμετωπίσει πολύ εκφοβισμό και μεγάλη καταστολή. Έχουν μάθει στα ίδια τα σχολεία ότι το Πουέρτο Ρίκο δεν έχει ούτε το ανθρώπινο δυναμικό, ούτε τους φυσικούς πόρους για να μπορεί να ανεξαρτητοποιηθεί, και αυτό το σκεπτικό έχει εμπεδωθεί στην νοοτροπία του λαού μας. Παλαιότερα, το βιβλίο γεωγραφίας που χρησιμοποιόταν στα δημοτικά σχολεία του Πουέρτο Ρίκο, για το οποίο ήταν συγγραφέας ένας ξένος με την ονομασία Mueller, έγραφε ότι “το Πουέρτο Ρίκο είναι ένα μικρό νησί χωρίς φυσικούς πόρους, που είναι υπερπληθυσμό, και που συνεπώς δεν μπορεί να ανεξαρτητοποιηθεί και έχει ανάγκη την προστασία των Ηνωμένων Πολιτειών”. Αυτό μάθαιναν τα παιδιά στο Πουέρτο Ρίκο από την πρώτη μέρα σχολείου!

Θα σας πω ότι εγώ, όλα αυτά τα χρόνια, έχω αναγκαστεί να προχωρήσω στην δική μου προσωπική αποαποικιοποίηση. Αυτή η κατάσταση με ενέπνευσε να σπουδάσω και να γίνω καθηγήτρια. Πάντα αναρωτιόμουν γιατί μου έλεγαν ότι είμαι κατώτερη από τους άλλους, ότι έχω εγώ ανάγκη από κάποιον άλλον. Και όπως καταλαβαίνετε, αυτό είναι ταυτοχρόνως προσωπικό και εθνικό θέμα.

Αυτή τη στιγμή, η μερίδα του λαού μας που φανερά υποστηρίζει την ανεξαρτητοποίηση μας είναι πολύ μικρή, παρόλο που υπάρχουν άτομα που δεν φανερώνουν αυτή τη προτίμηση τους. Υπάρχει το Κόμμα της Ανεξαρτησίας που αποσπά περίπου 4-5% στις εκλογές μας, άλλες φορές λίγο περισσότερο και άλλες φορές λίγο πιο κάτω από αυτά τα ποσοστά. Θα σας πω ότι οι περισσότεροι υποστηρικτές της ανεξαρτητοποίησης του Πουέρτο Ρίκο δεν υποστηρίζουν το Κόμμα της Ανεξαρτησίας, καθώς επειδή υπάρχει μεγάλος διχασμός ανάμεσα στους υποστηρικτές της ανεξαρτητοποίησης. Αν μία μέρα ενωθούμε, σίγουρα θα έχουμε την δυνατότητα να καταφέρουμε πολλά, αλλά αυτή τη στιγμή είμαστε εξαιρετικά διχασμένοι, και υπάρχουν πολλοί λόγοι για αυτό.

Εκτός αυτού, υπάρχουν πολλοί ψηφοφόροι που επιλέγουν ένα από τα δύο κυρίαρχα κόμματα για κάποιο στρατηγικό λόγο, για να μην μπει στην εξουσία το άλλο κόμμα, ενώ υπάρχουν κάποιοι ψηφοφόροι που ψηφίζουν το κόμμα που υποστηρίζει ότι το Πουέρτο Ρίκο πρέπει να γίνει επίσημη πολιτεία των Ηνωμένων Πολιτειών, πιστεύοντας κάπως πονηρά ότι αν πραγματικά γίνει τέτοιο αίτημα από το Πουέρτο Ρίκο, θα φέρει το αντίθετο αποτέλεσμα! Άλλοι ψηφοφόροι πάλι επιλέγουν το αποικιακό κόμμα, πιστεύοντας ότι το καλύτερο που μπορούμε να κερδίσουμε είναι ένα είδος αυτονομίας. Και φυσικά υπάρχει ένα πολύ μεγάλο ποσοστό των ψηφοφόρων που απέχει, πιστεύοντας ότι οι εκλογές στο Πουέρτο Ρίκο αποτελούν αποικιακή διαδικασία.

Εγώ προσωπικά δεν προέρχομαι από πολιτικοποιημένη οικογένεια. Η οικογένεια μου ήταν πολύ φτωχή, και εγώ προσωπικά πιστεύω ότι δεν υπάρχει άλλη διέξοδος από το να αναλάβουμε εμείς οι ίδιοι τις ευθύνες μας και να κερδίσουμε το δικαίωμα να αποφασίσουμε εμείς οι ίδιοι για το μέλλον μας. Φυσικά η ανεξαρτησία από μόνη της δεν το διασφαλίζει αυτό, αλλά δεν υπάρχει άλλος τρόπος να έχουμε την ευκαιρία και την δυνατότητα να προχωρήσουμε στις δικές μας αποφάσεις, αν δεν είμαστε κυρίαρχο, ελεύθερο κράτος. Αν κερδίσουμε την ανεξαρτησία μας, θα είχαμε στην συνέχεια την δυνατότητα να γίνουμε μέλη των διάφορων ενώσεων που δημιουργούνται αυτό το καιρό στη Λατινική Αμερική, και πρέπει να τονίσω σε αυτό το σημείο ότι το Πουέρτο Ρίκο όντως ανήκει στη Λατινική Αμερική. Υπάρχει ένα ρητό στη Λατινική Αμερική ότι η ανεξαρτητοποίηση της Λατινικής Αμερικής δεν θα έχει ολοκληρωθεί χωρίς την ανεξαρτητοποίηση του Πουέρτο Ρίκο.

Έχω επισκεφτεί την Λατινική Αμερική πολλές φορές, και αυτό που με έχει εντυπωσιάσει είναι ότι τόσα χρόνια το Πουέρτο Ρίκο ήταν τόσο αποκλεισμένο εξαιτίας της αποικοιοκρατικής κατάστασης που επικρατεί και του εμπάργκο που εφαρμόζεται που είναι ακόμα αυστηρότερο από αυτό που εφαρμόζεται για την Κούβα, που δεν καταλαβαίνουμε πλέον ότι είμαστε αποκλεισμένοι. Δεν καταλαβαίνουμε στο Πουέρτο Ρίκο ότι υπάρχει το λεγόμενο patria grande, ένα ευρύτερο κράτος, που είναι η Λατινική Αμερική. Πιστεύω όμως ότι είναι το πεπρωμένο μας να κερδίσουμε την ανεξαρτησία μας, και ότι δεν θα επιβιώσουμε σαν λαός αν δεν το κατορθώσουμε αυτό. Πιστεύω ότι αν καταφέρουμε να κερδίσουμε εμπιστοσύνη στο ίδιο μας το εαυτό, ότι αυτή η διαδικασία θα είναι πολύ γρήγορη, γιατί παρά τις δυσκολίες, ο λαός του Πουέρτο Ρίκο, ακόμα και εκείνοι που υποστηρίζουν ότι πρέπει να γίνουμε πολιτεία των Ηνωμένων Πολιτειών, διατηρούμε πιστά την εθνική ταυτότητα μας και την πολιτιστική μας κληρονομιά. Στην Ελλάδα πιστεύω ότι θα θυμόσαστε τι είχε συμβεί στους Ολυμπιακούς Αγώνες της Αθήνας του 2004, όταν η ομάδα μπάσκετ ανδρών του Πουέρτο Ρίκο νίκησε, με μεγάλη διαφορά μάλιστα, την ομάδα των Ηνωμένων Πολιτειών. Σε εκείνο τον αγώνα ένας παίχτης μας, ο Carlos Arroyo, υπέδειξε την φανέλα του και το όνομα του Πουέρτο Ρίκο, και αυτό έχει μείνει αξέχαστο στην κοινή μνήμη του λαού του Πουέρτο Ρίκο και παραμένει αγαπητός από τον λαό μας μέχρι σήμερα για αυτό το λόγο. Και από ότι καταλαβαίνω, οι Έλληνες φίλαθλοι τότε φώναζαν Πουέρτο Ρίκο, Πουέρτο Ρίκο μέσα στο γήπεδο, για το οποίο είμαστε ευγνώμων στο Πουέρτο Ρίκο.

MN: Εσείς πως αποκτήσατε το ενδιαφέρον σας για την Ελλάδα και για την Ελληνική γλώσσα, και για ποιο λόγο ήρθατε στην Ελλάδα αυτή την εποχή;

DBS: Θα σας πω ότι πάντα αισθανόμουν ένα ενδιαφέρον και μία αγάπη προς την Ελλάδα. Μεγάλωσα εν μέρει στη Νέα Υόρκη, και γι’ αυτό μιλάω καλά την Αγγλική γλώσσα, ενώ για μερικά χρόνια είχα μεγαλώσει στο Πουέρτο Ρίκο. Έχω όμως οικογενειακές ρίζες από του πατέρα μου την πλευρά από την Κωνσταντινούπολη, τη Μικρά Ασία και ενδεχομένως από την Κρήτη, και πάντα αγαπούσα την Ελληνική μουσική, τον Ελληνικό πολιτισμό, και την κουζίνα σας. Πριν πολλά χρόνια είχα την ευκαιρία να περάσω λίγο καιρό στην Ελλάδα, και για να είμαι απολύτως ειλικρινής, η Ελλάδα ήταν η μόνη Ευρωπαϊκή χώρα που ήθελα να επισκεφτώ ξανά. Αισθανόμουν πολλούς δεσμούς με τον Ελληνικό λαό, μεγάλη αγάπη για τους Έλληνες, και πάντα ήθελα να διευρύνω αυτή την επαφή. Πριν από μερικά χρόνια είχα την ευκαιρία να αρχίσω να μαθαίνω την Ελληνική γλώσσα και συνεχίζω τα μαθήματα αυτά μέχρι σήμερα. Δεν μπορώ να μιλήσω ακόμα με ευκολία, αλλά μπορώ να διαβάσω και να καταλάβω όταν μου μιλάνε, και είμαι πολύ υπερήφανη για αυτό. Επίσης, η κρίση που βιώνει η Ελλάδα τα τελευταία χρόνια τράβηξε το ενδιαφέρον μου, καθώς βιώνουμε παρόμοιες καταστάσεις στο Πουέρτο Ρίκο. Πλέον έχω αρχίσει να σκέφτομαι για διάφορους τρόπους με τους οποίους οι δύο λαοί μας θα μπορούσαν να συνεργαστούν, να υπάρξει αμοιβαία αλληλεγγύη αλλά να προωθήσουμε επίσης τον τουρισμό μας και άλλες πιθανές συνεργασίες.

MN: Είμαστε στον αέρα με την Déborah Berman-Santana, επίτιμη καθηγήτρια ανθρωπιστικών επιστημών στο πανεπιστήμιο Mills στην Καλιφόρνια. Déborah, με βάση την δική σας εμπειρία από το Πουέρτο Ρίκο, και έχοντας παρακολουθήσει τις πολιτικές και οικονομικές εξελίξεις στην Ελλάδα, θα λέγατε ότι η Ελλάδα σήμερα είναι χώρα που διαθέτει την ανεξαρτησία της και την εθνική κυριαρχία της, ή σας θυμίζει περισσότερο μία αποικιακή κατάσταση; Και για το δεύτερο μέρος αυτής της ερώτησης, τι πιστεύετε ότι μπορεί να κάνει ο Ελληνικός λαός για να ξεπεράσει αυτή την κρίση που βιώνει;

DBS: Μιλώντας βέβαια σαν ξένη, αλλά από χώρα που αντιμετωπίζει παρόμοιες καταστάσεις, θα έλεγα ότι η Ελλάδα είναι, στα χαρτιά, ένα ανεξάρτητο και κυρίαρχο κράτος. Φαινομενικά τουλάχιστον έχει όλα τα δικαιώματα που έχει ένα κυρίαρχο κράτος. Μου θυμίζει πολύ την κατάσταση που επικρατούσε στη Λατινική Αμερική πριν τα τελευταία 20 ή 30 χρόνια, όταν οι χώρες της Λατινικής Αμερικής ήταν φαινομενικά ανεξάρτητες και κυρίαρχες, αλλά στην ουσία λειτουργούσαν σαν αποικίες, με ολιγαρχίες που είχαν επωφεληθεί από αυτή την κατάσταση και που δεν είχαν κανένα πρόβλημα να εξυπηρετούν τα συμφέροντα των ξένων δυνάμεων.

Μου φαίνεται πως η συμμετοχή της Ελλάδας σε μία άνιση πολιτική και οικονομική ένωση, όπως είναι η Ευρωπαϊκή Ένωση και η Ευρωζώνη, όπου δεν υπάρχει ισότητα ανάμεσα στα κράτη-μέλη, έχει αφαιρέσει σε μεγάλο βαθμό την πραγματική ανεξαρτησία και εθνική κυριαρχία της Ελλάδας και την δυνατότητα της χώρας να αποφασίζει η ίδια για το μέλλον της. Για παράδειγμα, δεν μπορείτε να υποτιμήσετε το νόμισμα μας ή να ελέγξετε τι μπαίνει και τι βγαίνει από την χώρα σας, καθώς δεν επιτρέπεται εντός της Ευρωζώνης.

Κάτι που μου προκαλεί πολύ μεγάλο ενδιαφέρον είναι το γεγονός ότι όπου πας στην Ελλάδα, πετάει η σημαία της Ευρωπαϊκής Ένωσης δίπλα στην Ελληνική. Αυτό που έρχεται αυτομάτως στο μυαλό μου είναι το Πουέρτο Ρίκο, όπου σε πολλές περιπτώσεις είμαστε αναγκασμένοι να πετάμε την σημαία των Ηνωμένων Πολιτειών δίπλα στην σημαία του Πουέρτο Ρίκο, παρόλο που το μεγαλύτερο μέρος του λαού μας δεν το επιθυμεί αυτό. Έχουμε ονομάσει την σημαία των Ηνωμένων Πολιτειών “La Pecosa”, που σημαίνει “η φακιδωμένη”, και όταν κοιτάω την σημαία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σκέφτομαι ότι είναι άλλη μία Pecosa, άλλη μία φακιδωμένη δηλαδή. Αυτό που ακούμε συνεχώς στο Πουέρτο Ρίκο είναι…που θα βρισκόμαστε σήμερα χωρίς τις Ηνωμένες Πολιτείες; Και θα σας πω ότι αυτό μου θυμίζει πολύ αυτά που βλέπω σήμερα στην Ελλάδα και αυτά που ακούω από πολλούς Έλληνες, που φοβούνται την επιστροφή στον υποτιθέμενο μεσαίωνα της δραχμής. Δεν μου φάνηκαν τόσο άσχημα τα πράγματα όταν είχα επισκεφτεί την Ελλάδα επί δραχμής, αλλά φυσικά δεν έχω ζήσει στην Ελλάδα και δεν μπορώ να το πω αυτό με σιγουριά. Ωστόσο, πολλές φορές σκέφτομαι “τι φοβόσαστε;” Πολλοί στο Πουέρτο Ρίκο λένε για την Ελλάδα, ότι έχετε ακόμα μία υποτιθέμενη ανεξαρτησία και εθνική κυριαρχία που μπορείτε να χρησιμοποιήσετε, ενώ εμείς στο Πουέρτο Ρίκο δεν το έχουμε ούτε αυτό. Και αυτό που πολλές φορές λέω είναι να πάρετε αυτό το βήμα και να δώσετε και σε εμάς την ελπίδα ότι και εμείς μπορούμε να το κατορθώσουμε.

MN: Λοιπόν Déborah, σας ευχαριστώ πολύ για το χρόνο σας και την εξαιρετικά ενδιαφέρουσα και συγκινητική συνέντευξη σας.

DBS: “Que Vivo Puerto Rico Libre, Que Vive Grecia Libre.”

Ζητούμε συγνώμη για τυχόν λάθη που έγιναν κατά τη διάρκεια απομαγνητοφώνησης της συνέντευξης.